Hellimin Menşe İsmi Korumalı Ürün (PDO) olarak pazarlanabilmesi için Veteriner Dairesi tarafından denetimler sürerken, Kıbrıslı Türk hellim üreticilerinin ürünleri, ancak bu denetimler Avrupa Komisyonu tarafından atanan Bureau Veritas tarafından onaylandığı takdirde pazarlanabilecek.
Veteriner Dairesi, pek çok paydaşla birlikte denetlemeler ve eksikliklerin giderilmesi için 36 aylık bir projeye başlattı. Hellimin PDO’lu ürün olarak satışı için Milk Chanelling (kapalı sistem) adı altında kapalı bir sistemin oluşturulması gerekiyor. Çiftliklerin hastalıktan ari, imalathanelerde gerekli koşulların oluşturulması, hayvan sağlığı ile ilgili veri tabanı gibi pek çok unsurun hayata geçirilmesi de koşullar arasında.
Veteriner Dairesi Müdürü Mehmet Yılmabaşar ve Veteriner Dairesi Halk Sağlığı Birimi Sorumlusu Veteriner Hekim Dürüm Ulucasoy, hellimin Menşe İsmi Korumalı Ürün (PDO) tescilli olarak ülke içi veya yurt dışına satılabilmesi için yerine getirilmesi gereken aşamalar hakkında TAK’a bilgi verdi.
EKSİKLERİN GİDERİLMESİ İÇİN AB DESTEKLİ İKİ PROJE YÜRÜTÜLÜYOR
Yılmabaşar, PDO tescili ile Hellimin PDO’lu ürün olarak Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden AB ülkelerine satışını mümkün kılan düzenlemelerin 1 Ekim itibarıyla yürürlükte olduğunu, Kıbrıs Rum Kesiminde PDO tescilli ürünün AB ülkelerine satılabilmesi için gerekli şartların yerinde getirildiğini, Kuzey Kıbrıs’ta ise eksikliklerin giderilebilmesi adına devam eden AB destekli “Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi” yanında “Gıda Güvenliği ve Hayvan Hastalıklarına Kriz Hazırlığı Projesi” de başlatıldığını açıkladı.
Pek çok paydaşı bulunan projenin tamamlanması için üç yıl öngördüklerini ifade eden Yılmabaşar, projenin imalathane ve mandıraların denetlenmesini, eksiklerin tespitini ve eğitimler içerdiğini ifade etti. Yılmabaşar, ancak PDO ürün olarak satış için yapılan denetimlerin adanın genelinde bağımsız bir kurum olan Bureau Veritas tarafından onaylanmasının gerekeceğini vurguladı.
Amacın işletmelerdeki noksan hususların giderilmesi olduğunu ifade eden Yılmabaşar, “Tüm paydaşların hassasiyet göstermesi halinde projenin başarılı olacağına inanıyorum” dedi.
PDO ürün satışı için kapalı bir sistem olan “Milk Chanalling” sisteminin yerleştirilmesi gerekiyor. Milk Chanalling zinciri sütün hayvan hastalıklardan ari işletmelerinden soğutuculu kamyonetlerle sütün toplanması ve gerekli denetimlerini başarı ile tamamlamış işletmelerde işlenmesini içeriyor.
Sürecin zaman alacak olmasıyla ilgili olarak ise Yılmabaşar, teknik yönüyle hazır olan yasal düzenlemelerin yasallaştırılmasının; hayvan sağlığı açısından ülkeye giren ilaç, hayvanlara yapılan aşılar, hayvansal kökenli gıdalar hakkında geriye dönük verilerin derlenmesi, çiftlik geçmişlerinin hazırlanması gibi pek çok çalışmanın yapılması gerektiğini anlattı.
“PERSONEL EKSİKLİĞİ VAR, PROJELER OLAĞANÜSTÜ GAYRETLE SÜRÜYOR”
Yılmabaşar, Dairenin çalışmalarla ilgili en büyük sıkıntısının da konuya hâkim personel azlığı olduğunu, projelerin çalışanların olağanüstü gayretleri ile sürdürüldüğünü kaydetti.
YÜZDE 95’LİK ARİLİK VAR
Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi altında üçüncü taramanın yapılmakta olduğunu ifade eden Yılmabaşar, taramanın Ocak 2022’ye kadar tamamlanmasını beklediklerini, 4 bin küçükbaş 900 civarında ise büyükbaş sürüsü bulunduğunu bunların yüzde 95’inin hastalıklardan ari olduğunu söyleyebileceğini ifade etti.
Yılmabaşar, hastalıklardan ari işlemlerin, hastalık konusuna azami önemi vermesini teşvik etmek amacıyla, bu gibi işletmelere daha çok teşvik verilmesi gerektiğini kaydetti.
YÜZDE 24 OLMASI GEREKEN KOYUN VE KEÇİ SÜTÜ YÜZDE 3.25
Toplam süt üretiminin sadece yüzde 3,25’inin koyun ve keçi sütü olduğuna dikkat çeken Yılmabaşar, PDO kararında ilk etapta koyun-keçi süt oranının yüzde 24 olması gerektiğini, buna rağmen mevcut keçi/koyun sütü miktarıyla hellim üretiminin çok cüzi olacağını, 2024’te koyun/keçi süt oranının yüzde 51’e çıkarılacağını kaydetti.
Yılmabaşar, “Beklentimiz, tüm paydaşların süreç içerisinde çıkacak olan sonuçların gereğini yapmasıdır” dedi.
ULUCASOY: “BUERAU VERİTAS VETERİNER DAİRESİ’YLE TEMASA GEÇMEDİ”
Veteriner Dairesi Halk Sağlığı Birimi Sorumlusu Veteriner Hekim Dürüm Ulucasoy, hellimin PDO ürünü olarak satışının Projenin başarılı olması bağlı olduğunu ifade etti.
Ulucasoy, Veteriner Dairesi’nin denetimleri doğru yapıp yapmadığını kontrol edecek Bureau Veritas’in henüz kendileriyle temasa geçmediğini kaydetti.
Dürüm Ulucasoy, Milk Channeling sisteminin (kapalı sistemin) de 36 ay içerisinde hayata geçirileceğini ifade etti.
“AB PAZARINA YETİŞTİRMEK MÜMKÜN DEĞİL”
Ulucasoy, bazı AB ülkelerinde yapılan hellim üretiminin PDO tescili ile birlikte sonra ereceğinden Kıbrıs’ın AB Pazarına Hellim yetiştirmenin mümkün olmayacağına inandıklarını da kaydetti.