Parklar, oyun ve spor alanları gibi birçok nokta pandemi nedeniyle uzun süre boş kaldı. Bilgisayar ve tabletlerle geçirilen zaman arttı. Biz de normalleşme adımlarının atıldığı bu dönemde çocukların gelişimi bakımından son derece önemli olan aktivitelere dönüşün nasıl yapılması gerektiğini konunun uzmanına sorduk. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Çocuk Psikiyatri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci’ye göre bir çocuğun herhangi bir aktiviteye yönlendirilmemesi kadar çok sayıda aktiviteye yönlendirilmesi de doğru değil.
Çocuk gelişimi açısından farklı alanlarda farklı deneyimlerin önemi nedir, çocuğun geleceğine ne gibi artılar katar?
Çocukların hem ruhsal hem de bilişsel gelişiminde boş zaman geçirme etkinliklerinin yeri büyük. Boş zaman geçirme etkinlikleri arasında spor dallarını, sanatsal etkinlikleri ve bireysel olarak yapılan hobileri sayabiliriz. Çocuklar bir etkinliğe yönlendirilirken, öncelikli hedef başarı değil, çocuğun kendini ifade etme becerisinin gelişmesi ve sosyal etkileşim açısından deneyim kazanmasıdır. Modern dünyada pek çok çocuk için ders çalıştıktan sonra ya da sıkıldığında zamanı geçirebileceği, öz değerini hissedebileceği ve kendisini tanımasına katkıda bulunabilecek etkinliklerin olması gelişim açısından çok değerli. Sanatsal etkinlikler ve bireysel hobiler aynı zamanda yaratıcılık yeteneğini geliştiren ve her şeyden önemlisi duyguların ifade edilebileceği etkinlikler olarak görülmeli.
Aktivite seçimi ve yönlendirmesi yapılırken doğru denge nasıl kurulmalı?
Öncelikle çocuğa yaşına uygun etkinlikler tanıtılarak çocuğun eğilimlerine göre hangisi ya da hangilerine yatkın olduğu belirlenmeli. Burada baştan bir etkinlik için şartlanmak ve ebeveynin kendi tercihleri doğrultusunda çocuğu yönlendirmesi uygun olmayan tutumlar. Çocuğun kendi sevdiği ve tercih ettiği bir sanat, bir de spor etkinliğine yönlendirilmesi doğru olacaktır. Spor dalları ve folklor hem beden gelişimi hem de beden kullanımı açısından geliştiricidir. Ayrıca akranları ile beraber geçirilen zamanlarda ve müsabakalarda, çocuk bir hedef için ortak çalışmayı ve zorluklara birlikte göğüs germeyi deneyimlemiş olur. Sanat etkinliklerinde ise çocuk düşüncelerini, duygularını ve bireysel eğilimlerini ilgili sanat dalı yolu ile ifade etmeyi öğrenir. Sanat aynı zamanda çocuğun duygusal ve sosyal gelişimine de katkı sunar. Pek çok bilimsel çalışma, erken yaşta sanat dallarına yönelmiş ve sonrasında ilgisini sürdürmüş çocukların sosyal ve duygusal olarak daha hızlı olgunlaştığını gösteriyor.
Pandemi döneminde azalan aktiviteler yeniden çoğaltılmazsa çocuğun gelişimi açısından ne gibi dezavantajlara sebep olur?
Çocukların ders dışı zamanlarını yaratıcı olarak geçirebilecekleri ve gelişimlerine katkı sunan etkinliklere ulaşamaması, hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Boş kaldığında etkin ve kaliteli olarak dinlenemeyen çocuklar, niteliksiz ve geniş perspektiften düşünmeyi sınırlayan alanlara yönelirler. Bunlar arasında internette uzun zaman geçirme ve bilgisayar oyunu bağımlılığı günümüzde sık gördüğümüz sonuçlar.
Sürdürebileceği ve geliştireceği etkinlikler önemli
Ekinci, bir aktivite olmaması kadar çok fazla aktivitede yüzeysel kalınmasının da doğru olmadığını söylüyor ve bunu şu ifadelerle açıklıyor:
“Çocukların boş zaman geçirme etkinliklerine ve hobilere yönlendirilmesi çok önemli ancak var olan tüm etkinliklere katılmak hedeflenmemeli. Bir çocuğun ya da gencin kendini verebileceği, ilgisini sürdürebileceği ve geliştireceği belli sayıda etkinlik olabilir. Günümüzde bazı ailelerin çocuklarını beş, altı, hatta daha fazla sayıda etkinliğe yönlendirdiğini görebiliyoruz. İki ya da üç etkinlik çocuk açısından hem doyurucu ve yeterlidir; hem de bireysel olarak bu etkinliklerde derinleşebilmesine olanak tanır. Ancak etkinlik sayısı arttıkça çocuğun dikkati ve ilgisi bölünür; bu da yüzeysel olarak öğrenilen çok sayıda alanda çocuğun yalnızca zaman geçirmesi ile sonuçlanır.”
TRT