2025 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı’nın ele alındığı Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nde tasarının genel görüşmesi tamamlandı.
CTP Milletvekili Salahi Şahiner konuşmasında, bütçe için “hayırlısı olsun” diyemeyeceğini belirterek, “hayır beklemenin aşırı iyimserlik içerdiğini” söyledi.
Bütçe Yasa Tasarısı’nın sektörlerin hassasiyetlerini görmezden geldiğini dile getiren Şahiner, “Enflasyon yönünden sıkıntılı bir mali yıl bizi bekliyor” dedi.
Ülkede gergin bir dönemin hakim olacağını ifade eden Şahiner, kamusal hizmetlerin sağlanmasında ciddi eksiklikler olduğunu kaydetti.
Kamu maliyesinin sürdürülebilir bir yapıdan uzak olduğunu dile getiren Şahiner, Kalecik III sözleşmesinin çok ciddi zarara neden olduğunu anlattı.
Yükseköğreniminde yaşanan sahte diploma krizinin yarattığı yıkımın izlerinin 2025 bütçesinde görüleceğini ifade eden Şahiner, hata kabul etmeyen bir bütçeyle karşı karşıya olunduğunu söyledi.
CTP Milletvekili Devrim Barçın da, “Tarihi bir bütçe açığıyla karşı karşıyayız… KKTC’nin 41 yıllık tarihinde en büyük bütçe açığını görüşmeye başlıyoruz” dedi.
Maliye Bakanlığı’nın Orta Vadeli Bütçe çerçevesi hazırladığına işaret eden Barçın, “Gerçekçi verilerle bütçe hazırlayamazsanız Maliye Bakanı değil veznedar olursunuz” diye konuştu.
Eylül ayındaki bütçe açığına değinen Barçın, Maliye Bakanlığı’nın Vergi Affı çıkarmasını ve bunu dört defa uzatmasını eleştirdi. Böyle bir öngörüsüzlük olamayacağını kaydeden Barçın, vergi affı çıkararak, gelir azaltıcı faaliyette bulunulduğunu söyledi.
Bütçe disiplini anlamında bir şey kalmadığını dile getiren Barçın, çalışanların hayat pahalılığı hakkına yasa tasarısıyla müdahale edilmek isteneceğini belirtti.
Kamu maliyesi yönetimi için siyasi iradenin gelir anlamında hiçbir adım atmadığını ifade eden Devrim Barçın, “2025’te geminin karaya oturacağını” kaydederek, erken seçim çağrısı yaptı.
CTP Milletvekili Ürün Solyalı da, “Şaşırdık biraz” diyerek, Komite Başkanı ve Maliye Bakanı’nın çok farklı vizyonlarla bütçe açılış konuşması yapıldığını belirtti.
Bütçede büyük bir açık olduğunu ancak daha da kötüsünün sosyal bütçeleme alanına yatırımın azaltıldığını dile getiren Solyalı, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bütçe payının düşürüldüğünü söyledi.
Sosyal ve güvenlik alanına yatırımın öngörülmediğini kaydeden Solyalı, “Bu bütçe Anayasa’ya aykırıdır” diyerek, Anayasa’nın üçüncü maddesindeki görevlerin yerine getirilmediğini savundu.
Bütçenin halkın bütçesi olması gerektiğini ifade eden Solyalı, bu bütçe ile ezilenin daha çok ezileceğini, sosyal anlamda makasın daha da açılacağını söyledi.
CTP Milletvekili Teberrüken Uluçay ise, yeni bütçenin hayırlı olmasını dileyerek, bütçe rakamlarına göre 2025 yılının “zorlu” geçeceğini ifade etti.
Bütçenin genel yapısına bakıldığında politikalar konusunda eksiklik olduğunu belirten Uluçay, 2025 yılında öngörülen açığın çok daha yüksek olacağını söyledi. Uluçay, 2025 yılına dönük politika önerilmesinin sadece Maliye Bakanı’nın değil, hükümetin sorumluluğu ifade etti.
Özellikle gelir artırıcı tedbirler çerçevesinde Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden ihracatın arttırılması gerekliliğine işaret eden Uluçay, 2025 yılında hayatın ucuzlatılması ve satın alma gücünün arttırılması gerektiğini belirtti.
CTP Milletvekili Armağan Candan da, hükümetin, beş yıllık kalkınma planı hazırlanacağını söylediğini belirterek, geçen bir yılda bu konuda herhangi bir “ses-seda” olmadığını belirtti.
Tarihte ilk kez sanayiciler ve esnafların yarın birlikte eylem yapacağına dikkat çeken Candan, gerekli önlem ve desteğin verilmemesi halinde işletmelerin kapanacağı uyarısı yapıldığını kaydetti. Sanayici ve esnafların taleplerine yönelik hiçbir gelişme olmadığını da belirten Candan, “Çocukları göç etmesin diye sokağa dökülüyorlar. Ülkenin geldiği durum bu” dedi.
Ticaret Odası’nın açıklamasına da değinen Armağan Candan, yarın narenciye üreticilerinin de bir araya gelerek, yol haritası ortaya çıkaracağını söyledi. Candan, Kuzey ve Güney arasındaki perakende satışların tersine döndüğünü kaydetti.
Meclis Başkan Yardımcısı Fazilet Özdenefe ise, “Gerçek nüfusu bilmeme halimiz devam ediyor” diyerek, nüfusun bu kadar kontrolsüz olmasının endişe verici bir durum olduğunu söyledi.
Nüfusun belediyelerin durumuyla çok ilgili olduğunu ifade eden Özdenefe, özellikle mahalli gelirlerin düşük olmasının belediye katkılarını bire bir etkileyeceğini belirtti. Ciddi yoğunluk yaşayan kentlerin bütçe nedeniyle sıkıntıya gireceğini ifade eden Özdenefe, Maliye Bakanlığı’nın belediyelere trafik ceza ücretlerini dahi ödemediğini kaydederek, bunun ne zaman ödeneceğini sordu.
Maliye Bakanı Özdemir Berova ise eleştirileri yanıtladı. “Komite Başkanı ile Maliye Bakanının çok farklı vizyonlara sahip olduğunun” söylendiğine işaret eden Berova, esas muhalefetin, farklı alanlarda inanılmaz, ciddi vizyon farklılıkları olduğunu belirtti. “Zengin ve fakirin arasındaki makasın gittikçe açıldığının söylendiğine” işaret eden Berova, AB’deki asgari ücret sıralamasında KKTC’nin ilk 10’un içerisinde olduğunu kaydetti. Berova, birinci öncelikli hedeflerinin kayıt dışılığı azaltmak olduğunu vurguladı.
Yeşil Hat Tüzüğü konusunda gerekli çalışmaların yapılacağını ve gelir artırıcı her türlü önlemin 2025 yılı için çok önemli olduğunu dile getiren Berova, Ünal Üstel başkanlığındaki hükümetin 2020 yılı sonuna kadar olan Taşınmaz Mal Komisyonu ödemelerini yaptığını anlattı.
UBP’nin çiftçinin, üreticinin yanında olduğunun altını çizen Berova, narenciyeyle ilgili devletin yükümlülüklerini yerine getirdiğini, narenciye üreticilerine verdikleri sözü de tutacaklarını söyledi.
Enflasyonun bu ülkenin bir sorunu olduğunu dile getiren Bakan Berova, “Bizim için esas olan enflasyonun yarattığı gider artışlarını, gelirlerle kapatmanın yanı sıra bütçe disiplinine uymak” dedi.
Aksa birinci sözleşmesinin CTP döneminde yapıldığını ifade eden Berova, 41/2019 sayılı yasanın uygulamasında bir takım sıkıntılar olduğunu, değişiklik yasasını Meclis’e gönderdiklerini söyledi.
Denetlenebilir mali yapının çok önemli olduğunu vurgulayan Özdemir Berova, 2025 yılında yapılacak politikalarla ülkeyi daha bir noktaya getireceklerini kaydetti.
Beş yıllık kalkınma planının çok uzun süredir gündemde olduğunu anlatan Berova, hazırlık sürecinde yaşanan teknik sorunlar nedeniyle planın revize edildiğini söyledi. Berova, 2024 nüfusuyla ilgili çalışmaların da tamamlandığını, bunun kısa bir süre içerisinde açıklanacağını kaydetti.
Belediyeler reformu çerçevesinde tarihi bir yasa ile reform yapmış bir hükümet olduklarını ifade eden Berova, belediyelerin gelirlerinin hızla arttığını belirtti. Bakan Berova, trafik cezaları konusunun çok önemli olduğunu ve yeni düzenlemenin çalışmasını başlatacaklarını kaydetti.
İhtiyaç ve taleplerin her zaman yüksek olduğunu dile getiren Berova, “Bizim görevimiz olanaklar çerçevesi içerisinde bunu planlamak ve dağıtmaktır” dedi.
Konuşmalar ardından bütçenin genel görüşmesi tamamlandı ve toplantıya saat 14.30’a kadar ara verildi.
Ara ardından, 2025 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı’nın madde madde görüşülmesine geçilmesi oylanacak.
TAK/BRT