Bir ada ülkesi olan KKTC’de balık tüketimi Güney Kıbrıs’ın da dahil olduğu AB ülkelerinden daha düşük Hayvancılık Dairesi verilerine göre, kişi başına yıllık balık ve su ürünleri tüketimi Kuzey Kıbrıs’ta 8 ile 10 kg, Güney Kıbrıs’ta ise kuzeydekinin iki katından fazla, 23 ile 25 kg civarlarında seyrediyor. Öte yandan, Türkiye ve Avrupa Birliği kaynaklı istatistiklere göre, ortalama olarak kişi başı balık tüketiminin dünyada 16 kg, AB’de 22 kg ve Türkiye’de ise 6,1 kg olduğu görülüyor.
Hayvancılık Dairesi’nin Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) ile paylaştığı verilere göre, KKTC genelindeki balıkçı sayısında son 5 yılda bir artış yaşandı. 2015’te 482, 2016’da 475, 2017’de 491, 2018’de 478 ve 2019’da 488 olan balıkçı sayısı, 2020 yılında 510’a çıktı.
KKTC genelinde kayıtlı balıkçı teknelerinde de son 5 yılda artış yaşandı. 2015’te 481, 2016’da 483, 2017’de 489, 2018’de 496 ve 2019’da 496 olan kayıtlı balıkçı teknesi sayısı, 2020 yılında 510 olarak belirtildi.
En çok balıkçı ve balıkçı teknesi ise İskele- Gazimağusa bölgesinde kaydedildi.
KİŞİ BAŞINA BALIK TÜKETİMİ KUZEYDE 8 -10 KG, GÜNEYDE 23-25 KG CİVARINDA
Ancak artan balıkçı ve balıkçı teknesi sayısına rağmen, Kıbrıs’ın kuzeyindeki kişi başına balık ve su ürünleri tüketiminin, Kıbrıs’ın güneyindeki tüketimin yarısından bile az olduğu belirtildi.
KKTC’de kişi başına balık ve su ürünleri tüketimi 8 ile 10 kg civarlarında seyrederken, Güney Kıbrıs’ta bu rakam 23 ile 25 kg civarlarında seyrediyor.
Brüksel Ticari müşavirliği verilerine göre ise, Avrupa Birliği’nde kişi başı yıllık ortalama balık ve su ürünleri tüketimi yıllık 23.1 kg iken, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye’de bu rakam ortalama yıllık 6.3 kg…
2020’DE 861 MESLEKİ, 2 BİN 538 AMATÖR BALIK AVLAMA İZNİ
Avlanma izinlerinin de bildirildiği Hayvancılık Dairesi verilerine göre, 2020 yılında toplam 861 mesleki ve 2 bin 538 amatör avlanma izni verildi. Buna göre, mesleki avlanma iznine sahip 364 tekne, 359 tekne sahibi gerçek kişi ve 138 tekne sahibi olmayan gerçek kişi bulunurken, amatör avlanma iznine sahip 750 tekne, 707 tekne sahibi gerçek kişi ve 460 tekne sahibi olmayan gerçek kişi, 40 yabancı uyruklu kişi ve 581 su altı tüfeği var.
BEYAN EDİLEN İLE TAHMİN EDİLEN AV MİKTARI ARASINDA BÜYÜK FARK…
Av miktarlarında ise beyan edilen ile tahmin edilen rakamlar arasında yılda yaklaşık 200 ton fark bulunuyor.
Balıkçıların beyanlarından elde edilen verilerde av miktarlarının yılda 300-350 ton olduğu görülürken, Hayvancılık Dairesi av miktarının yılda 500 ton olduğunu düşünüyor.
BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE DÜŞÜŞ YAŞANDI
Öte yandan, balık yetiştiriciliği oranlarında 2020 yılında düşüş gözlemlendi. Yetiştirilen balıklar ise çipura ve levrek olarak belirtildi.
2015’te 167 bin 864, 2016’da 263 bin 603, 2017’de 618 bin 960, 2018’de 494 bin 435, 2019’da 396 bin 95 ve 2020’de 220 bin 675 kg balık yetiştirildi. 2017 yılında ikinci çiftliğin pazara balık vermesi ile üretim miktarında artış görüldüğü ancak takip eden yıllarda çiftliğin idari yapısındaki aksaklıklardan dolayı dereceli bir düşüş gözlemlendiği aktarıldı.
İTHALAT ORANLARI…
Daire tarafından paylaşılan su ürünlerine ilişkin ithalat oranlarına göre ise, 2015-2018 yılları arasında 2 ile 3 milyon kg arasında seyreden ithal su ürünleri sayısı, 2019 yılında 3 milyon 358 bin 957 kg’ye çıktı. 2020 yılından itibaren ise donmuş, konserve ve işlenmiş su ürünleri için ithalat izninin Veteriner Dairesi’nce verilmeye başlanmasıyla, Hayvancılık Dairesi’nce verilen ithal su ürünü miktarı 1 milyon 270 bin 241 ky’ye düştü.
ATAKAN: “VERGİSİZ AKARYAKIT DESTEĞİ, 15 YIL ÖNCEKİ AKARYAKIT FİYATI ÜZERİNDEN ÖDENİYOR”
Balıkçılık faaliyetleri ve balıkçılık sektörü ile ilgili TAK’a açıklamalarda bulunan Balıkçılar Birliği Başkanı Kemal Atakan, balıkçılara verilen vergisiz akaryakıt desteğinin hâlâ 15 yıl önceki akaryakıt fiyatı üzerinden verildiğini vurguladı.
Balıkçılık sektörüne uygulanan teşviklerden bahseden Atakan şöyle konuştu:
“Balıkçıya zararlı bir balık olduğu için avladığı her balon balığı başına 5 TL zarar ödeneği veriliyor. Bunun dışında, 15 yıl önce verilen vergisiz akaryakıt desteği vardır. Ancak bu destek bugün hâlâ 15 yıl önceki akaryakıt fiyatı üzerinden yani 1,70 TL üzerinden ödeniyor. Bugün akaryakıt 7 TL civarındadır. Bu konuyu Tarım Bakanı ile görüştük, yükseltilmesini talep ettik. Önümüzdeki yıl yükseltilmesini bekliyoruz.”
AMATÖR BALIKÇILIĞIN YASAKLANMASI GÜNDEMDE
Atakan, beyan edilen ile tahmin edilen av miktarları arasındaki yılda yaklaşık 200 ton farkın, vergi ödememek için beyan edilmeyen miktardan ve amatörlerin kıyı veya tekneden avladığı miktardan kaynaklandığını savundu.
Amatör balıkçılığın yasaklanması gerektiğini söyleyen Atakan, hazırladıkları tüzüğün amatörlere yasaklar gelmesi ve balıkçıların sigortalanması yönünde birtakım düzenlemeler içerdiği bilgisini verdi. Atakan, tüzüğün yılbaşından sonra hayata geçmesini beklediklerini de belirtti.
“BU ÜLKEDE DENİZ ÇİPURASI YOKTUR”
Balık yetiştiriciliği oranlarında 2017 yılından sonra gözlemlenen düşüşün nedenini, ikinci çiftliğin faal olmamasına bağlayan Atakan, çiflik çipurasının deniz çipurası olduğunu söyleyerek daha pahalıya satan marketleri de “haksız kazanç elde etmekle” suçladı. Atakan, Kıbrıs’ta deniz çipurası bulunmadığını vurguladı.
“HAFTADA 2 BALIK TÜKETİN”
Balık tüketiminin önemine de değinen Atakan, haftada en az iki kez balık tüketilmesi gerektiğini vurguladı. İnsanları balık tüketmeye teşvik etmek gerektiğini ifade eden Atakan, sağlıkla ilgili bilinç arttıkça balık tüketiminin de artacağına inandığını anlattı.
SELDEN: “SAĞLIKLI BİR YAŞAM SÜRDÜREBİLMEK İÇİN DENİZ ÜRÜNLERİ ŞART”
Diyetisyen Övünç Selden ise balığın beslenmedeki önemine ilişkin bilgiler aktardı.
Selden TAK’a yaptığı açıklamada, sağlık deposu olarak nitelendirdiği deniz ürünlerinin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için şart olduğunu vurguladı.
Balık etinin insan sağlığı açısından birçok faydası bulunduğuna vurgu yapan Selden, “Balığın içerisinde bulunan Omega 3 yağ asitleri, kan yağlarını düşürerek kalp hastalıklarına yakalanma riskini azaltır. Balık, yüksek kaliteli protein, iyot ve çeşitli vitamin ve mineraller dahil olmak üzere birçok önemli besin maddesi bakımından yüksektir. Yağlı çeşitleri ayrıca omega-3 yağ asitleri ve D vitamini içerir. Haftada en az bir porsiyon balık yemek, kalp krizi ve felç riskinin azaltır” ifadelerini kullandı.
“TİP 1 DİYABET VE ASTIM RİSKİNİ AZALTIR”
Selden, hamile ve emziren kadınların yeterince omega-3 almaları gerektiği ancak yüksek cıva içeren balıklardan kaçınmaları gerektiği uyarısında bulundu.
Balığın tip 1 diyabet riskinin azalmasını da sağladığını anlatan Selden, bazı araştırmaların daha fazla balık yiyen çocuklarda astım riskinin de daha düşük olduğunu gösterdiğini söyledi.
Balığın kilo verme ve kilo korumadaki önemine de değinen Selden, “Bireylerin normal yaşantısında olduğu gibi diyet yaparken de balık tüketmesi gerekir. Balık tüketme, kilo verilmesine yardımcı olur. Balığın hem kilo verirken hem de kilo korurken tüketilmesi gerekir.”