Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Emine Dizdarlı, hibe edilecek 2 jeneratörün montajına ilişkin altyapı çalışmalarında ihalesiz hizmet alan Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun (Kıb-Tek) Kamu İhale Yasası’na aykırı davrandığı sonucuna vardı.
Ombudsman, konunun, iş yapılmaya başlandıktan sonra ilgili bakanlığa gönderilmesini ise İyi İdare Yasası’na aykırı buldu.
Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Emine Dizdarlı, Türkiye tarafından Kıb-Tek’e hibe edilecek 2 adet jeneratörün montajının yapılacağı Teknecik Elektrik Santrali’nde bulunan sahadaki altyapı çalışmaları için ihaleye çıkılmadan hizmet alındığı yönündeki duyumlar üzerine yaptığı soruşturmanın raporunu yayımladı.
Raporda, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ziyareti sırasında jeneratör hibe edilmesi yönünde talimat verdiği hatırlatılarak, yürütülen soruşturmada, Kıb-Tek Müdürü Gürcan Erdoğan’ın günlük yükü karşılamak için mezkûr jeneratörlerin faydalı olacağını bildirdiği belirtildi.
Kıb-Tek Yönetim Kurulu’nun 18 Şubat 2021 tarihinde, iki adet jeneratöre yerleşim alanı hazırlanması için gerekli çalışmaların yapılmasına ve mezkûr çalışmaları yürütmek üzere Genel Müdür Gürcan Erdoğan’ın yetkilendirilmesine, ayrıca bu konuda yapılacak çalışmalarla ilgili Yönetim Kuruluna bilgi aktarması açısından Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Ömer Çete’nin görevlendirilmesine karar verdiği belirtildi.
Kurumun, Başbakan Yardımcılığı, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı ve TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında imzalanan protokole göre, “treyler mobil elektrik santrallerinin tesis edileceği lokasyondaki saha zemin hazırlığı, santrallerin işletilmesi süresi içinde ihtiyaç duyulan yakıt, su, devre dışı iç ihtiyaç enerjisi temini ve enerji ihtiyacı hasıl olduğunda çalışma talimatının verilmesi”nden sorumlu olacağı aktarıldı.
“KURUMUN KENDİ OLANAKLARI KULLANILARAK JENERATÖRLERİN MONTAJININ YAPILABİLECEĞİ TASARLANDI”
Raporda, Kurum Müdürü Erdoğan’ın 20 Mayıs 2021 tarihinde sevkiyatı yapılan jeneratörlerin Teknecik Elektrik Santralinde monte edileceği alanın zemin hazırlığı için yeterli zaman olduğunu öngördüğü gerekçesiyle, herhangi bir keşif bedeli çıkarmadan ve ihaleye gidilmeden Kurumun kendi olanakları kullanılarak ve Karayolları Dairesi’nden dozer ile greyder temin edilerek ihalesiz hizmet satın alabilme bedeli sınırları içinde en ekonomik şekilde saha traşlama ve düzeltme çalışmaları yapılarak, jeneratörlerin montajının yapılabileceğinin tasarlandığı kaydedildi.
Raporda, “Ancak yapılacak diğer altyapı çalışmalarının 20 Mayıs 2021 tarihine kadar tamamlanamayacağı anlaşıldığından, 12 Mayıs 2021 tarihinde yerli üç firmadan fiyat alınmış ve en uygun fiyatı veren Tüfekçi Ltd.’e gerekli işler yaptırılmıştır. Tüfekçi Ltd.’in yapılması talep edilen işler için toplam 1.262.948,24 Türk Lirası tutarında bir fiyat verdiği tespit edilmiştir. Sayın Erdoğan, Tüfekçi Ltd’e herhangi bir ödeme yapılmadığını bildirmiştir” ifadelerine yer verildi.
“DEVLET CİDDİYETİNE UYGUN DEĞİL”
Kurumun, Santrallerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısına gönderilen bir cep telefonu mesajı ile ve mezkûr jeneratörlerin monte edileceği alanın altyapı hazırlıkları için yeterli zaman olduğu ve yapılacak işin maliyetinin yüksek olmadığı gerekçesiyle keşif bedeli çıkarmadan harekete geçmesinin devlet ciddiyetine uygun olmadığının vurgulandığı raporda, “Kurumun kendi kaynakları ile ve diğer Kamu Kurumları vasıtasıyla yapabileceği düşünülen işler yapılamamış ve/veya yetiştirilememiştir. Netice itibarıyla, altyapı hazırlıkları için 1.262.948,24 Türk Lirası tutarında bir fiyat ortaya çıkmıştır. Bu noktada Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunun ciddi bir plansızlığı göze çarpmaktadır” denildi.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunun yaptırdığı işin fiyatı ve niteliğinin Kamu İhale Yasası’na göre doğrudan alım kapsamına girmediğinin de belirtildiği raporda, Kurumun herhangi bir keşif bedeli çıkarmadan, ihalesiz bir şekilde Tüfekçi Ltd’den hizmet almasının 20/2016 sayılı Kamu İhale Yasasına aykırı olduğu vurgulandı.
“KIB-TEK YÖNETİM KURULU, İDARENİN HUKUKA UYGUN DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRI HAREKET ETMİŞTİR”
Raporda şu ifadelere yer verildi:
“Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tarafından mezkûr jeneratörlerin oturtulacağı zemin için yapılan hazırlıklar özetlenecek olursa; 11 Mayıs 2021 tarihinde hazırlıklara başlanmış, 12 Mayıs 2021 tarihinde işin yetiştirilemeyeceği düşünülerek üç yerel firmadan fiyat teklifi alınıp en düşük fiyatı veren firmaya iş yaptırılmış ve/veya yaptırılmaya başlanmıştır. Ancak alınan hizmetin bedeli yüksektir ve Kurumun kendi bütçesinden ödeyebilmesine veya doğrudan alım yapabilmesine imkan tanımamaktadır. Buna rağmen, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu doğrudan alım yapılamayacak bir hizmet satın almıştır. Yapılan bu işlem, 20/2016 sayılı Kamu İhale Yasasının 24’üncü maddesinin 1’inci fıkrasına aykırıdır.
Akabinde, iş yapıldıktan veya yapılmaya başlandıktan sonra Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu alınan hizmetin ödenebilmesi için Bakanlar Kurulu Kararı alınması amacıyla konuyu Ekonomi ve Enerji Bakanlığına göndermiştir. 27/2013 sayılı İyi İdare Yasasının 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca İdare, Anayasaya ve yasalara uygun faaliyette bulunur. Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu böyle bir karar alarak İdarenin hukuka uygun davranma yükümlülüğüne aykırı hareket etmiştir.”
KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı nezdinde yapılan soruşturmaya da yer verilen raporda, “Bakanlık Müsteşarı Sayın Şahap Aşıkoğlu Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin (EÜAŞ) konu jeneratörleri hibe edememesinden dolayı jeneratörlerin tedarikinden vazgeçildiğini bildirmiştir. Gelinen bu noktada Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunun Kamu kaynaklarını etkin, yerinde ve verimli bir şekilde kullanmadığı ve/veya söz konusu kaynağı toplumun ihtiyaçlarını giderecek şekilde kullanmadığı görülmektedir. Daha önce belirttiğimiz üzere, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun herhangi bir keşif bedeli çıkarmadan, ihalesiz bir biçimde Tüfekçi Ltd’den 1.262.948,24 Türk Lirası karşılığında hizmet alması 20/2016 sayılı Kamu İhale Yasası’nın ilgili hükümlerine aykırıdır” ifadeleri kullanıldı.